Πόνος στο Γόνατο : Αίτια & Αντιμετώπιση

Το γόνατο μπορεί να τραυματιστεί από αθλητικές δραστηριότητες αλλά και μικροτραυματισμούς στην καθημερινή ζωή. Τέτοιου είδους τραυματισμοί μπορούν, για παράδειγμα, να προκαλέσουν κατάγματα οστών, θλάσεις και ρήξεις συνδέσμων, ρήξη συνδέσμου χιαστού ή τραυματισμούς του μηνίσκου.  Η οστεοαρθρίτιδα (του γόνατος) μπορεί να εμφανιστεί με το πέρασμα των χρόνων αλλά και ως  συνέπεια των παραπάνω τραυματισμών.

Οι κύριες αιτίες του πόνου στο γόνατο είναι γενικά:

• Τραυματισμοί (π.χ. κατά τη διάρκεις της άθλησης)
• Οστεοαρθρίτιδα (φθορά της άρθρωσης)

Συχνά, οι παραμορφωτικές αλλαγές των αρθρώσεων του γόνατος προκύπτουν ήδη από την ηλικία των 35 ετών περίπου. Μια τέτοια παραμορφωτική αλλαγή μπορεί να έχει διάφορες αιτίες: Κακή ευθυγράμμιση (αποκλίσεις του φυσιολογικού άξονα της άρθρωσης του γόνατος, π.χ. στραβά πόδια ή γόνατα), πολλούς τραυματισμούς και αγγειακές παθήσεις, και ως συνέπεια την ασθένεια των αρθρώσεων (όπως ρευματισμοί).Ωστόσο, μελέτες δείχνουν επίσης ότι μια παραμορφωτική αλλαγή των αρθρώσεων του γόνατος μπορεί να υπάρχει χωρίς συμπτώματα, δηλαδή τα άτομα που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα δεν αισθάνονται πόνο, παρόλο που έχουν σημάδια στις αρθρώσεις του γόνατος. Στην περίπτωση των επώδυνων αλλαγών στην περιοχή των αρθρώσεων του γόνατος, χαρακτηριστικά είναι τα τραβήγματα στο γόνατο καθώς και τα τσιμπήματα μετά από μεγαλύτερες περιόδους ανάπαυσης, όπως ο πόνος κατά το πρωινό ξύπνημα. Εάν υπάρχουν μόνιμες ενοχλήσεις στην άρθρωση του γόνατος ή εάν αυτές αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου, η τακτική άσκηση και προπόνηση είναι συνήθως η θεραπεία που συνίσταται από ειδικούς. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις, το τέντωμα και η κάμψη ή η γενική καταπόνηση του γόνατος μπορεί επίσης να γίνει επώδυνη με την πάροδο του χρόνου. Ανάλογα με την αιτία και τη σοβαρότητα, ο πόνος στο γόνατο πρέπει να αντιμετωπίζεται συντηρητικά, για παράδειγμα με αντιφλεγμονώδη παυσίπονα, φυσικοθεραπεία και ασκήσεις. Η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη μόνο στις πιο σπάνιες περιπτώσεις.

Προκειμένου να αποφευχθεί η χειρουργική επέμβαση, είναι σημαντικά τα έγκαιρα μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν και από τον ασθενή κατόπιν συμβουλής από ειδικούς. Σε αυτά περιλαμβάνονται η μυϊκή ενδυνάμωση μέσω στοχευμένων ασκήσεων και, εάν είναι απαραίτητο, η πρόσθετη χρήση επιγονατίδων. 

Τα γόνατα συχνά καταπονούνται πολύ στην καθημερινή ζωή και στον αθλητισμό. Απορροφούν τα άλματα και βρίσκονται σε συνεχή εναλλαγή μεταξύ τεντώματος και κάμψης κατά το περπάτημα και το τρέξιμο. Οι τένοντες, οι σύνδεσμοι, οι μύες, η περιτονία και ο χόνδρος στην άρθρωση του γόνατος εμπλέκονται σε αυτές τις κινήσεις, οι οποίες  φθείρονται φυσιολογικά κατά τη διάρκεια μιας ανθρώπινης ζωής. Το πόσο γρήγορα εξελίσσεται η φθορά εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. 

Η άρθρωση του γόνατος υφίσταται συχνά μεγάλη σωματική επιβάρυνση στην καθημερινή ζωή και επομένως είναι επιρρεπής σε τραυματισμούς. Στην περίπτωση του λεγόμενου μη ειδικού ή λειτουργικού πόνου στο γόνατο, τα παράπονα εμφανίζονται λόγω, για παράδειγμα, μυϊκών ανισορροπιών χωρίς να υπάρχουν παθολογικά ευρήματα όπως τραυματισμός ή αρθροπάθεια. Ωστόσο, η άρθρωση του γόνατος είναι μια ανθεκτική δομή , η οποία γίνεται υγιέστερη και ισχυρότερη όσο περισσότερο τη χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή, δηλαδή παρά τη δια βίου επιβάρυνση αυτών των αρθρώσεων, η πλειονότητα των ανθρώπων δεν έχει εκφράσει κανένα παράπονο για τις αρθρώσεις του γόνατός. Οι λόγοι για τους οποίους ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν πόνο λόγω οστεοαρθρίτιδας των αρθρώσεων του γόνατος και άλλοι όχι, δεν είναι ακόμη οριστικά κατανοητοί. Ωστόσο, όπως και ο πόνος στην πλάτη, έτσι και στις μεγάλες αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος ισχύει ότι πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό γεγονός και επομένως πολλοί παράγοντες επηρεάζουν, όπως ο τρόπος ζωής, οι γενετικές συνθήκες, η διατροφή, η άσκηση και η ψυχική υγεία.

Για να αναλάβετε στοχευμένη δράση κατά του πόνου στο γόνατο, θα πρέπει να γνωρίζετε την αιτία του. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες είναι:

Μόλις βρεθεί η αιτία που προκαλεί τον πόνο στο γόνατο, μπορείτε να αντιμετωπίσετε τον πόνο με την κατάλληλη θεραπεία.
Εάν υπάρχει οξύς τραυματισμός απο την άθληση, όπως ρήξη συνδέσμου, θα πρέπει να εφαρμόσετε τον κανόνα R.I.C.E. (rest, ice, compression, elevation) για να επιτύχετε τον έλεγχο των συμπτωμάτων. Σε περίπτωση οξέος τραυματισμού στο γόνατο, δοκιμάστε να ανυψώσετε το τραυματισμένο γόνατο και να τοποθετήσετε πάγο στην άρθρωση του γόνατος για μικρότερα χρονικά διαστήματα (περίπου 10 λεπτών) - βεβαιωθείτε ότι ο πάγος  δεν προκαλεί πόνο στην περιοχή του γόνατος.

Για την πρόληψη των τραυματισμών και της υπερκόπωσης κατά τη διάρκεια του αθλητισμού, μπορεί να βοηθήσει μια επιγονατίδα. Σταθεροποιεί και προστατεύει το γόνατο και το ανακουφίζει, ώστε ο πόνος να υποχωρεί γρήγορα ή να μην εμφανίζεται εξαρχής. Σε γενικές γραμμές, οι επιγονατίδες και οι συμπιέσεις παρέχουν μεγαλύτερη στήριξη κατά τη διάρκεια του αθλητισμού και μπορούν επομένως να μειώσουν τον κίνδυνο τραυματισμού. Ένας άλλος τρόπος καταπολέμησης και ανακούφισης του πόνου στο γόνατο που προκαλείται από οστεοαρθρίτιδα ή τραυματισμό είναι η αυτοκόλλητη ταινία κινησιολογίας. 

Ειδικά αν η αιτία του πόνου στο γόνατο είναι η οστεοαρθρίτιδα, θα πρέπει επιπλέον να ελέγξετε τις διατροφικές σας συνήθειες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα δύο τρίτα των ενηλίκων είναι πλέον υπέρβαροι. Οι αρθρώσεις στα γόνατα και τα πόδια μας, μας μεταφέρουν καθημερινά στη ζωή και υπόκεινται σε ιδιαίτερα υψηλή καταπόνηση όταν είμαστε υπέρβαροι, γεγονός που επιταχύνει σημαντικά τη φθορά. Μια υγιεινή διατροφή προλαμβάνει την παχυσαρκία και συνεπώς τα προβλήματα των αρθρώσεων. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι η επιλογή της διατροφής μας μπορεί να επηρεάσει θετικά τις υπάρχουσες φλεγμονώδεις διεργασίες στο σώμα - εδώ είναι σίγουρα χρήσιμο να επωφεληθείτε από τις συμβουλές των ειδικών.

Υπάρχουν πολλές ασκήσεις που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι για να αντιμετωπίσετε τον πόνο στο γόνατο. Η τακτική άσκηση μπορεί να αποτρέψει τους τραυματισμούς του γόνατος και τα πρώιμα σημάδια φθοράς. 
Μια κλασική, αποτελεσματική άσκηση για την ενδυνάμωση των μυών των ποδιών, των γλουτών και της πλάτης είναι τα καθίσματα:

• Σταθείτε κανονικά με τα πόδια σας ανοιχτά στο πλάτος του ισχίου.
• Λυγίστε τα γόνατά σας μέχρι να βρεθείτε σε καθιστή θέση. Ενώ το κάνετε αυτό, τεντώστε τα χέρια σας παράλληλα προς τα εμπρός και βεβαιωθείτε ότι η πλάτη σας παραμένει ίσια.
• Κρατήστε τη θέση αυτή για μερικά δευτερόλεπτα.
• Επιστρέψτε στην αρχική θέση.

Επαναλάβετε την άσκηση δύο φορές την ημέρα με 20 καθίσματα ανά σετ.
Για να απαλλάξετε τα γόνατά σας από την πίεση, είναι επίσης σημαντικό ο κορμός τους σώματος να είναι δυνατός. Μελέτες δείχνουν ότι η πρόγνωση για τραυματισμούς στα γόνατα είναι καλύτερη όταν είναι ενισχυμένος ο κορμός. Γι' αυτό η αθλητική σας ρουτίνα πρέπει πάντα να περιλαμβάνει ασκήσεις για την ενδυνάμωση και τη διάταση των κοιλιακών και των ραχιαίων μυών - μελέτες έχουν δείξει εδώ και καιρό ότι η πρόγνωση για τα γόνατα και τα ισχία είναι καλύτερη όταν γίνονται ασκήσεις και για τον κορμό.

Ο Dr. Michael Richter είναι πιστοποιημένος φυσιοθεραπευτής από το 1999 και εργάζεται στο φημισμένο “Rückenzentrum Am Michel” στο Αμβούργο της Γερμανίας ένα διεπιστημονικό κέντρο που ειδικεύεται στη θεραπεία ατόμων με οξείες και χρόνιες μυοσκελετικές παθήσεις.

Είναι ειδικός στην Ορθοπεδική Θεραπεία Με Χειρισμούς (manual therapy) και τη θεραπεία με ασκήσεις και ασχολείται εδώ και 20 χρόνια άτομα με προβλήματα στη μέση και τις αρθρώσεις. Πέρα από τον ενθουσιασμό του για την φυσικοθεραπεία, o Michael φιλοδοξεί εδώ και χρόνια να εκπαιδεύει τους ασθενείς και τους συναδέλφους του με τα καλύτερα και επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία για το θέμα του πόνου.

Έτσι, εκτός από την πρακτική του εργασία με τους ασθενείς, ο Michael ασχολείται με τη διδασκαλία και την έρευνα ως αναπληρωτής καθηγητής στον τομέα της φυσικοθεραπείας στη Σχολή Υγείας του Münster στο Münster της Γερμανίας.